دهه 60 از برای بسیاری از ایرانیان از خاص‌ترین دهه‌هاست. در طی تمامی قرن چهاردهم شمسی – یعنی از 1300 تا امروز که آخرین سال سده‌ی چهاردهم است – ایران هیچ‌زمان مستقیم درگیر جنگ نشد جز در دهه‌ی 60؛ آن هم چه جنگی، جنگی که 8 سال به طول انجامید و بسیاری از نقاط ایران را دربرگرفت. جنگ تبعات منفی بسیاری برای یک کشور و مردمان‌اش دارد. حتی ایالات متحده که در طی حداقل یک قرن اخیر بزرگ‌ترین اقتصاد جهان را دارا بوده، هر بار که درگیر جنگی شده‌است، زیان‌های اقتصادی بسیاری را دیده. جنگ ایران و عراق در دهه 60، زیان اقتصادی، زیان اجتماعی و زیان‌های بسیاری داشت و از این رو مردم از برای زنده‌ماندن نیاز داشتند که روحیه‌شان را حفظ کنند.
یکی از این ابزارهایی که درصدی از جامعه برای حفظ روحیه به آن‌ها چنگ انداختند، موسیقی بود؛ لیکن بد قصه این‌جاست که گوش‌دادن به موسیقی در دهه‌ی 60 می‌توانست تبعات منفی متعددی داشته باشد، با این حال موسیقی در ایران نَمُرد و اغلب خوانندگان و آهنگ‌سازانی که پیش از انقلاب در ایران فعالیت داشتند به غرب آمریکا – کالیفرنیا – رفتند و آن‌جا مشغول کارشان شدند و کاست‌های‌شان در ایران میان مردم پخش شد. گفتم که تبعات منفی گوش‌دادن به کاست‌های خوانندگان لس‌آنجلسی مانع از آن نشد که ملت ایران در آن زمان به آهنگ‌های خوانندگان کالیفرنیایی گوش ندهد. گوش‌دادن به آهنگ‌های خوانندگان لس‌آنجلسی در بحبوحه‌ی جنگ، در حافظه‌ی ایرانیان ماند و هنوز هم پس از گذشت 3 دهه از آن روزگار، کسانی که آهنگ های دهه 60 را گوش کرده‌اند، با هر بار گوش‌کردن مجدد این آهنگ‌ها یادی تازه می‌کنند و غرق گذشته می‌شوند
در ادامه‌ی این نوشتار، با هم مروری بر 21 مورد از بهترین آهنگ های دهه 60 خواهیم داشت. بدون‌شک ممکن است آن‌هایی که شما سراغ دارید در این لیست نباشند، چراکه قرار است از میان آن همه آهنگ مربوط به دهه 60 صرفاً مروری بر 21 آهنگ از آن‌ها داشته باشیم.
بهترین آهنگ های دهه 60
بهترین آهنگ های دهه 60
21- گلاب
یکی از آهنگ‌های فهرست ما پیرامون بهترین آهنگ های دهه 60 ترانه‌ای از شهرام شب‌پره است، شهرامی که حقیقتاً در دهه‌ی 60 یکی از غول‌های موسیقی پاپ ایران بود.
ملودی گلاب کار سیاوش قمیشی، شعر آن از مسعود امینی و تنظیم‌اش از منوچهر چشم‌آذر است.
این ترانه‌ی زیبا را در زیر بشنوید و لذت ببرید:
بهترین آهنگ های دهه 60
20- شهر ظلمت
شاهرخ چه در دهه‌ی 50، چه دهه‌ی 60 و چه سایر دهه‌ها کم‌کارتر از خوانندگان مطرح ایران بوده‌است، با این حال هیچ نمی‌توان او را یکی از بهترین خوانندگان پاپ ایران ندانست. او در دهه‌ی 60 همچون سایر خوانندگان هم آهنگ‌هایی شاد داشت و هم غمگین، اما یکی از کارهای عالی او در این دهه ترانه‌ای‌ست با نام «شهر ظلمت». ترانه‌ی این آهنگ اثر شهرام وفایی و تنظیم آن اثر فیروزه افشار است، ملودی آهنگ را هم خود شاهرخ ساخته‌است. این ترانه‌ی زیبا را در زیر بشنوید:
من از شب‌ها میام از شهر ظلمت
نشسته روز تنم آوار غربت
هنوز اما به شب عادت نکردم
دارم دنبال خوشبختی می‌گردم
19- چادرنماز گل‌گلی
چادرنماز گل‌گلی از نگاه‌ام از بهترین آهنگ های دهه 60 نیست، اما چیزی که موجب شده این آهنگ را در لیست‌مان آورم این است که به‌شدت خاطره‌انگیز است و واقعاً از آهنگ های خاطره انگیز دهه 60 محسوب می‌شود. ملودی آن کار حسن شماعی‌زاده، تنظیم‌اش کار نوید نحوی و شعر-اش اثر پورنگ است. جالب آن‌که ستار و شماعی‌زاده خیلی کم با هم کار کرده‌اند و در واقع چادرنماز گل‌گلی از معدود کارهای مشترک شماعی‌زاده و ستار است:
18- دوست دارم عزیزم
شعر ایرج رزم‌جو، تنظیم نوید نحوی، ملودی شماعی‌زاده و صدای خود شماعی‌زاده یکی از بهترین آهنگ های دهه 60 را رقم زده‌اند. همچون بسیاری از آهنگ‌های شش‌وهشت این دهه، این ترانه هم در راستای کسب درآمد برای خواننده بوده و هم البته توانسته در ایرانِ آن دهه نفوذ کند و در بسیاری از خانه‌های کاه‌گلی شنیده شود.
شماعی‌زاده در این ترانه نشان می‌دهد که توانایی اجرای آهنگ‌های شادی که اوج‌شان غم دیده می‌شود را دارد. البته که ساکسوفون‌نوازی خود او نیز نقشی اساسی در زیباشدن این ترانه‌ی ماندگار ایفا کرده‌است.
17- چرا شب‌ها نمی‌ذاری بخوابم
شماعی‌زاده در دهه‌ی 60 بسیار فعال بود. هم شاد می‌خواند و هم غمگین و جالب آن‌که عمدتاً کارهای شاد-اش مشهور می‌شدند و توسط همگان مورد استقبال قرار می‌گرفتند؛ اما یکی از بهترین کارهای او در دهه‌ی 60 آهنگی با نام «چرا شب‌ها نمی‌ذاری بخوابم» است. ترانه‌ی آن از زنده‌یاد ایرج رزم‌جو، ملودی‌اش از خود شماعی‌زاده و تنظیم‌اش از استاد منوچهر چشم‌آذر است.
16- تنها نبودی
آرامشی که در این ترانه‌ی ستار هست را در کمتر ترانه‌ای می‌توان یافت. ترانه‌ی این آهنگ کار هما میرافشار، ملودی‌اش کار سورن الکساندر و تنظیم‌اش کار آرمن آهارونیان است. ستار این شعر و آهنگ را در سال 1366 اجرا کرد. بشنوید و لذت ببرید:
15- خجالتی
خجالتی احتمالاً محصول سال 1367 است و از آن‌هاست که ریتمی شاد دارند لیکن در پس‌پشت‌شان غم موجود در اکثر آهنگ‌های ایران آن زمان را می‌توان حس کرد. همایون هوشیارنژاد شعر-اش را گفته، تنظیم‌اش کار استاد منوچهر چشم‌آذر است و ملودی‌اش را هم خود شهرام شب‌پره ساخته است.
چه کنم چه کنم چه کنم
دوست دارم نگات می کنم
می‌ترسم که چشت بزنن
شب‌ها تا صبح نگات می کنم
اگه بمونی تو پیشم عزیزم
من جونمو فدات می کنم
نمیشه که از تو دل بکنم
بخدا عاشق تو منم
بس که من خجالتی ام
تا که بیای میلرزه تنم
اگه نمی خوای بشی تو زنم
با نگات منو گول نزنم
14- بیشتر بیشتر
شماعی‌زاده را عمدتاً با کارهای شاد-اش می‌شناسند، این درحالی‌است که او آهنگ‌های جز و راک هم دارد و اتفاقاً بسیار هم عالی آن‌ها را اجرا کرده‌است. حقیقت این است که سبب اصلی این ماجرا – یعنی این ماجرا که او را عمدتاً با کارهای شاد-اش می‌شناسند – برخی از کارهای شادی است که به‌شدت در دل فرهنگ دهه‌ی 60 و حتی دهه‌ی 70 لانه گزیده‌اند. بیشتر بیشتر یکی از همین کارهاست. صدای آرام شماعی‌زاده، ریتم بسیار زیبا و استفاده‌ی عالیِ زنده‌یاد بیژن سمند از واژگانی همچون «بیشتر بیشتر» موجبات ماندگار شدن این ترانه‌ی زیبا را فراهم ساخته‌اند.
این آهنگ زیبا را در زیر بشنوید و لذت ببرید:
13- پریا
پریا اوج کارهای شهرام شب‌پره در دهه‌ی 60 است. فکر می‌کنم خود او نیز موافق است که این آهنگ می‌تواند سوگلی کارنامه‌اش شمرده شود. پریا اصلاً یکی از اصلی‌ترین علل شهرت زیاد او در دهه‌ی 60 محسوب می‌شود. شعر آن از بیژن سمندر، ملودی‌اش از حسن شماعی‌زاده و تنظیم‌اش کار منوچهر چشم‌آذر است.
12- روزهای روشن
نوشتارهای مرتبط
روزهای روشن خداحافظ، سرزمین من خداحافظ. فکر می‌کنم کمتر کسی است که این ترانه را نشنیده باشد. قطعاً یکی از بهترین آهنگ های دهه 60 است. ترانه‌ی آن از اردلان سرفراز، ملودی‌اش از فرید زلاند و تنظیم‌اش از آندرانیک است:
بهترین آهنگ های دهه 60
11- تو که نیستی
دیگر از این آهنگ‌ها ساخته نمی‌شود. تمام شد آن دورانی که در موسیقی حتی می‌شد از تنظیم کار لذت برد، حتی جریان خون در رگ‌ها از تنظیم کار تأثیر می‌گرفت – چه رسد به ملودی و شعر-اش. تو که نیستی را فرید زلاند ساخته است، ترانه‌اش را زنده‌یاد لیلی کسری سروده و تنظیم‌اش کار زنده‌یاد آندرانیک است. این کار از آن کارهاست که به‌حتم کسی که درک‌اش می‌کند هر زمان که گوش‌اش دهد دل می‌سپارد به آن و نه صرفاً گوش:
10- قلب‌ام گرفت
قلب‌ام گرفت از دیگر بهترین آهنگ های دهه 60 است. صدای خوانندگان – همه – ساز است، لیکن صدار هایده سازی کوک بود، سازی بود که هم با آن شاد می‌شد نواخت و هم غمگین. شاد که می‌نواختی شادبودن‌اش دیگران را آن‌چنان که انتظار می‌رفت شاد می‌کرد و غمگین که می‌نواختی، می‌توانستی توقع داشته باشی که دیگران حتی بیش از آن‌چه که مدنظر-ات است غمگین شوند.
ترانه از لیلی کسری و ملودی و تنظیم کار از زنده‌یاد محمد حیدری هستند.
9- می‌پرستم
بازوانت را به مستی، حلقه من بر گردنم، تا بلرزد زیر بازوان سیمین‌ات، تنم.
این ترانه از بهترین آهنگ‌های معین و از بهترین آهنگ های دهه 60 است. شعر آن را خود معین به‌زیبایی سروده و ملودی و تنظیم‌اش کار کاظم رزازان است. معمولاً اجرای زنده را به اجرای استودیویی ترجیح نمی‌دهم، اما معین چه زنده بخواند و چه در استودیو، توانایی این که احساس را تحت‌تأثیر قرار دهد دارد. اجرای زنده‌ی ترانه‌ی می‌پرستم را در زیر ببینید:
8- با تو
با تو این تن شکسته، داره کم‌کم جون می‌گیره، آخرین ذرات موندن، توی رگ‌هام نمی‌میره، با تو انگار تو بهشتم، با تو پرسعادتم من، دیگه از مرگ نمی‌ترسم، عاشق شهامتم من.
«با تو» از نخستین کارهای ابی پس از خروج از ایران است و احتمالاً در سال 1360 اجرا شده‌است. شعر و ملودی آن از ژاکلین و تنظیم‌اش از فرخ آهی است.
7- مست
مست معین را نمی‌توان در زمره‌ی بهترین آهنگ های دهه 60 نیاورد. ترانه‌اش عالی، ملودی‌اش عالی، تنظیم‌اش عالی و اجرای‌اش از همه عالی‌تر است. باید خود را گول زد و این آهنگ شاهکار را یکی از بهترین آهنگ های دهه 60 ندانست. اجرای زنده‌ی معین از این آهنگ را در زیر بشنوید و نهایت لذت را ببرید:
اونا که تو زندگی‌شون قصه‌های خوب شنیدن
تو قمار زندگانی همه‌جور بازی رو دیدن
اونا که تو خلوت شب شعرهای حافظ رو خوندن
همه راه رو رفتن اما بر سر دوراهی موندن
به‌شون بگین که این‌جا یه نفر همیشه مسته
یه نفر همیشه تنها سر این کوچه نشسته
6- کوه یخ
ابی در دهه‌ی 60 در بسیاری موارد از سبک‌اش در دهه‌ی 50 خارج بود، شاید اگر آن چند کار معدود را با سیاوش قمیشی همکاری نمی‌کرد می‌شد گفت که کاملاً از فرم دهه‌ی 50اش خارج بود. کوه یخ یکی از بهترین کارهای ابی و از بهترین آهنگ های دهه 60 است. شعر آن از بیژن سمندر، ملودی‌اش از سیاوش قمیشی و تنظیم‌اش از منوچهر چشم‌آذر است. احتمالاً این آهنگ در سال 1366 منتشر شده‌است:
5- زنده باد عشق
زنده باد عشق سمبل دهه‌ی 60 است. این ترانه‌ی زیبا – که همچون بسیاری از آهنگ‌های دهه 60 تلفیقی از غم و شادی را در خود دارد – در بسیاری از مراسم‌های شاد دهه‌ی 60 پخش شد و به این ترتیب توانست در ذهن و خاطره‌ی بسیاری از ایرانیان حک شود. شعر آن از لیلی کسری، ملودی‌اش از خود شماعی‌زاده و تنظیم فوق‌العاده‌اش از استاد لقمان ادهمی است.
این موسیقی زیبا را در زیر بشنوید:
4- نگو نگو
نگو نگو نیز مربوط به همان دوران زنده‌باد عشق است و از بهترین آهنگ های خاطره انگیز دهه 60 محسوب می‌شود. ترانه‌اش از ایرج رزم‌جو، ملودی‌اش از خود شماعی‌زاده و تنظیم‌اش از فریدون حیدرنیا است:
3- حادثه
داریوش از معدود خوانندگان دهه‌ی 50 است که توانستند در دهه‌ی 60 نیز مسیر پیشین‌شان را ادامه دهند. او به همان سبکی که در دهه‌ی 50 خواند، در دهه‌ی 60 خواند. او با همان ترانه‌سراها و همان آهنگ‌سازانی کار کرد که در دهه‌ی 50 کار کرده بود. یکی از بهترین آهنگ های دهه 60 و بدون‌شک بهترین آهنگ‌های داریوش اقبالی، ترانه‌ای با نام «حادثه» است.
چون همسفر عشق شدی مرد سفر باش مرد سفر باش
هم منتظر حادثه هم فکر خطر باش فکر خطر باش
ترجیع این ترانه بسیار مشهور است و احتمالاً کلیپ آن را هم با نقش‌آفرینی زنده‌یاد بهمن مفید دیده‌اید. با این حال باز هم از شما دعوت می‌کنم که به تماشای کلیپ زیبای ترانه‌ی «حادثه» با صدای داریوش، ترانه‌ی اردلان سرفراز و آهنگ و تنظیم فرید زلاند بنشینید:
2- خسته ام
داریوش سبک‌اش را عوض نکرد. چنان‌که گفتم، او به‌همان‌سان خواند که در دهه‌ی 50 خواند. از این رو – برخلاف سایر خوانندگان دهه‌ی 60 – وقتی یکی از آهنگ‌های او در دهه‌ی 60 را گوش می‌دهی، شاید چندان نتوانی تشخیص دهی که این آهنگ مربوط به دهه‌ی 60 است و نه دهه‌ی 50.
خسته‌ام یکی از بهترین کارهای داریوش اقبالی و یکی از بهترین آهنگ های دهه 60 است. شعر زیبای آن از اردلان سرفراز، ملودی و تنظیم‌اش از بابک افشار است:
آهنگ های خاطره انگیز دهه 60
1- جدایی
جدایی از آن کارهاست که هیچ نمی‌توان آن‌ها را در زمره‌های کارهای شاد یا غمگین در نظر آورد. هویت این آهنگ‌ها از لحاظ شاد یا غمگین‌بودن را شرایطی که به آن‌ها گوش داده‌ایم و در خاطرمان مانده‌اند فراهم می‌سازند؛ اما از نگاه من این آهنگ از غمگین‌ترین آهنگ های دهه 60 است. دقیق نمی‌دانم که ترانه‌سرا و آهنگ‌ساز و تنظیم‌کننده‌اش چه کسانی هستند، اما احتمال بسیار شعر و آهنگ از ژاکلین باشند.
سخن آخر
بدون شک باز هم بودند و هستند آهنگ‌هایی که می‌شد نام‌شان در این فهرست باشد، اما نوشتاری اینترنتی محدود است و نمی‌توان در آن همه‌چیز گنجاند. به‌نظرتان جای کدام آهنگ‌ها خالی است؟ نام‌شان را با ما و کاربران در میان بگذارید.
همچنین بخوانید: بهترین آهنگ‌های دهه 50
استاد تمام حسن شماعی زاده در ملودی سازی و استاد سیاوش قمیشی